Het stroomnet is vol: welke energiecontracten kun je nog wél krijgen?

Het Nederlandse elektriciteitsnet zit vol. Steeds meer bedrijven en huishoudens willen verduurzamen, elektrificeren en meer stroom gebruiken of terugleveren. Dit zorgt voor een enorme druk op het net, vergelijkbaar met een snelweg tijdens de spits: er zijn simpelweg te veel auto’s tegelijk op de weg. Vooral op het hoog- en middenspanningsnet, waar grote bedrijven, windparken en zonneparken zijn aangesloten, is de capaciteit schaars.

Gevolgen van een vol stroomnet

De gevolgen van een vol stroomnet zijn groot. Bedrijven die willen uitbreiden of een nieuwe vestiging willen openen, komen vaak op een wachtlijst terecht. Soms is de wachttijd zelfs tien jaar of langer. Ook bestaande bedrijven kunnen hun aansluiting niet zomaar verzwaren. Dit remt de groei van ondernemingen, vooral in sectoren als de industrie, logistiek en technologie. Daarnaast kunnen bedrijven te maken krijgen met verstoringen in hun productieprocessen, hogere energiekosten en risico’s op stroomuitval als het net overbelast raakt.

Normale zakelijke energiecontracten zijn niet meer beschikbaar

Vroeger was het voor bedrijven eenvoudig: je vroeg een aansluiting aan, kreeg een contract voor een bepaalde capaciteit (gecontracteerd transportvermogen, GTV) en je kon je stroomverbruik of -teruglevering flexibel inzetten.

Voor kleine zakelijke aansluitingen is het nog steeds mogelijk om een reguliere ATO af te sluiten, vergelijkbaar met een thuiscontract, maar met meer vermogen. In een ATO betaal je voor het hebben van een aansluiting en voor het gecontracteerde vermogen (GTV). Met de netbeheerder wordt een maximaal vermogen voor afname en teruglevering afgesproken; je betaalt voor de piek die je in een bepaalde periode aanspreekt (kWmax).

Tegenwoordig is zo’n ATO niet meer vanzelfsprekend. Door de netcongestie worden nieuwe, traditionele energiecontracten vrijwel niet meer verstrekt. Netbeheerders kunnen simpelweg niet meer garanderen dat je altijd het volledige vermogen mag gebruiken of invoeden.

De drie Alternatieve Transportrechten (ATR’s)

Om toch ruimte te bieden aan nieuwe en bestaande bedrijven, hebben netbeheerders alternatieve contractvormen ontwikkeld. Deze contracten zijn gebaseerd op flexibiliteit: bedrijven moeten zich aanpassen aan de beschikbare capaciteit op het net. In ruil daarvoor krijgen ze een aansluiting, vaak tegen lagere nettarieven. Er zijn drie hoofdtypen van Alternatieve Transportrechten (ATR’s) beschikbaar:

1. Blokstroom (tijdsblokgebonden transportrecht)

Blokstroom geeft recht op transport binnen vooraf vastgelegde tijdsblokken buiten de piekmomenten. Het is vooral geschikt voor bedrijven met een structurele energiebehoefte op vaste tijden.

Hoe werkt het:

• Blokstroom werkt met een vast tijdsblok van 0.00 tot 6.00 uur
• Je mag alleen binnen dit tijdvenster extra stroom afnemen of invoeden
• Buiten deze uren gelden de normale tarieven en capaciteitsbeperkingen

Voor wie geschikt:

• Bedrijven die hun energieverbruik kunnen plannen buiten de piekmomenten
• Ideaal voor nachtelijke productieprocessen
• Geschikt voor het laden van elektrische voertuigen tijdens daluren
• Bedrijven met flexibele bedrijfsprocessen die niet tijdgebonden zijn

Voordelen:

• Je betaalt alleen voor de capaciteit in het tijdsblok
• Je ontvangt een korting op de overige uren
• Voorspelbare kosten en planning mogelijk

Aanbieder: Regionale netbeheerders (Liander, Enexis, Stedin)

2. Non-firm ATO (tijdsduurgebonden transportrecht)

Bij een non-firm ATO heb je 85% van het jaar recht op het gecontracteerde vermogen, maar 15% van de tijd kan de netbeheerder je capaciteit beperken.

Hoe werkt het:

• 85% van de tijd kun je aanspraak maken op het vermogen wat je hebt gecontracteerd
• 15% van de tijd kan er gevraagd worden om te beperken
• Beperkingen worden minimaal één werkdag van tevoren aangekondigd
• Je hebt dus tijd om je processen aan te passen

Voor wie geschikt:

• Grootverbruikers met flexibele processen
• Bedrijven die hun energieverbruik kunnen aanpassen op korte termijn
• Ideaal voor bedrijven met eigen opwekking of batterijopslag
• Geschikt voor bedrijven waarbij niet alle processen primair zijn

Voordelen:

• Forse korting op het nettarief, tot maximaal 65%
• Je wordt alleen afgerekend voor hetgeen waar je gebruik van kunt maken
• Nog relatief veel zekerheid (85% van de tijd beschikbaar)

Nadelen:

• Onzekerheid over beschikbaarheid tijdens 15% van de tijd
• Vereist flexibiliteit in bedrijfsprocessen

Aanbieder: TenneT

3. Reststroom (volledig variabel transportrecht)

Reststroom is het meest flexibele contract waarbij je het net mag gebruiken gedurende de uren dat er voldoende transportcapaciteit beschikbaar is, buiten de piekmomenten op het net.

Hoe werkt het:

• Dag van tevoren te horen of er stroom beschikbaar is
• Je kunt volledig afgeknepen worden wanneer er geen capaciteit is
• Beschikbaarheid hangt volledig af van de netcapaciteit op dat moment
• Communicatie gebeurt altijd in samenspraak met de netbeheerder

Voor wie geschikt:

• Bedrijven met zeer flexibele processen
• Ideaal voor bedrijven met batterijopslag die kunnen bufferen
• Geschikt voor processen die volledig kunnen worden uitgesteld
• Bedrijven die hun energieverbruik volledig kunnen plannen rondom beschikbaarheid

Voordelen:

• Waarschijnlijk de grootste kostenbesparingen
• Toegang tot het net wanneer er overcapaciteit is
• Geschikt voor innovatieve bedrijfsmodellen

Nadelen:

• Geen garanties op beschikbaarheid
• Vereist maximale flexibiliteit
• Alleen geschikt voor niet-kritieke processen

Praktische toepassing:
Stel je hebt een koelhuis – dan kun je de koeling een tandje harder zetten wanneer er reststroom beschikbaar is, zodat je de komende uren genoeg buffer hebt om het uit te zetten wanneer er geen capaciteit is.

Aanbieder: Regionale netbeheerders (Liander, Enexis, Stedin)

Belangrijke overwegingen

Alle alternatieve contractvormen vereisen dat bedrijven hun energiegebruik kunnen aanpassen. Dit betekent dat niet alle bedrijfsprocessen geschikt zijn – de bakker die ’s ochtends zijn brood moet bakken voor de klanten om 8 uur kan moeilijk zijn primaire proces aanpassen. Alle flexibele contracten bieden kortingen op de nettarieven. Hoe flexibeler je kunt zijn, hoe groter de potentiële besparingen.

Door de netcongestie zijn normale zakelijke energiecontracten vrijwel niet meer beschikbaar. Bedrijven moeten zich flexibel opstellen en kiezen voor alternatieve contractvormen zoals blokstroom, non-firm ATO of reststroom. Deze contracten bieden ruimte om toch te kunnen groeien, verduurzamen of een nieuwe aansluiting te krijgen, mits je bereid bent je processen aan te passen aan de beschikbare netcapaciteit. Flexibiliteit is dus niet langer een keuze, maar een noodzaak om op het huidige stroomnet te kunnen blijven opereren.

Liever luisteren? In Groene Zaken #07 vertelt Jeroen van Diesen van Alliander over de alternatieve transportrechten (ATR’s)